Eerst een lekker kroketje en dan naar de cardioloog

Bijna vergeten: de 'Jan van Klinken column' van afgelopen week

„Eigen-schuld-dikke-bult-zorg”, noemt PVV-Kamerlid Agema de situatie die zou ontstaan als de zorgpremie wordt gekoppeld aan iemands leefstijl. De politica reageerde op mijn pleidooi voor zo’n systeem. Daarbij verweet ik Agema dat ze bij haar langdurige zoektocht naar bezuinigingsmogelijkheden deze optie had genegeerd. Om haar recht te doen laat ik haar reactie integraal volgen.

„Beste Jan,

Ik snap je ongenoegen met betrekking tot de stijgende zorgkosten. We weten zeker dat door de vergrijzing en de toegenomen mogelijkheden de zorgvraag en daarmee de zorgkosten toe zullen nemen. Daar betalen we met zijn allen heel erg veel geld voor.

Jouw stelling met betrekking tot de zorgpremie „wie alle adviezen om gezond te leven in de wind slaat, betaalt de hoofdprijs; wie discipline betracht en zich aan de regels houdt, krijgt aantrekkelijke korting”, zien wij echter niet zitten. Een gezonde leefstijl is geen garantie voor een gezond lichaam. Gezondheid is ook afhankelijk van andere factoren zoals erfelijkheid, de omgeving waar men woont of de pech om een ziekte te krijgen.

Uiteindelijk worden we als alles goed gaat allemaal oud en krijgen we gebreken, ook mensen die hun hele leven gezond hebben geleefd. Ik zou het vreselijk vinden als er dan een soort ”eigen-schuld-dikke-bult-zorg” zou ontstaan en zieke mensen in plaats van liefdevolle aandacht een verdenking op zich krijgen.

Zo een systeem is wat ons betreft niet alleen onwenselijk, het zou ook volkomen oncontroleerbaar zijn. Als iemand die geen alcohol drinkt een korting krijgt op de zorgpremie, wie controleert dan of die persoon echt niet drinkt? Wie controleert wat iemand eet, moeten supermarktbonnetjes bewaard gaan worden? Wie controleert of iemand niet rookt? En als iemand dan alsnog longkanker krijgt, gaan ze dan een omgevingsonderzoek doen? De rillingen lopen bij deze vragen over mijn rug, Jan.

We kunnen ook niet zomaar uitgaan van de financiële voordelen voor de samenleving indien we massaal gezonder zouden gaan leven. Het RIVM heeft bijvoorbeeld becijferd dat de zorgkosten met 6 procent stijgen als vandaag alle rokers met hun ongezonde gewoonte zouden stoppen.

Ten slotte gaat het stukje wat je schreef over je tante uit Zeeland me zeer aan het hart. Inderdaad, zij hebben de oorlog nog meegemaakt en ontberingen geleden. Zij verdienen de beste zorg. Voor mijn fractie geldt dat iemand van 82 nog een kunstknie moet kunnen krijgen en 80-plussers met hartklachten doorverwezen moeten worden (als ze dat zelf ook willen).

Wij maken daarbij 1 miljard euro extra vrij voor meer handen aan het bed, meer salaris voor de zorgmedewerkers op de werkvloer, meer materieel zoals tilliften, meer bijscholing en meer programma’s tegen ondervoeding, uitdroging en doorligwonden. Want ondanks dat we het inderdaad erg goed hebben in ons land en er overvloed is aan goed voedsel, is een kwart van de ouderen in onze verpleeghuizen ondervoed en loopt nog eens de helft daar risico op.

Laten we er daarom voor zorgen dat alle luxe eet- en drinkwaren waar sommigen van ons wellicht onder bezwijken, op zijn minst ook terechtkomen bij de alleroudsten en allerkwetsbaarsten in onze verpleeghuizen.”

Tot zover Agema.

Laat ik meteen duidelijk maken dat ik alles wat ik de vorige keer geschreven heb, ter plekke inslik als mijn voorstel tot gevolg zou hebben dat zieke mensen een verdenking op zich laden in plaats van liefdevolle aandacht krijgen. Dat mag natuurlijk nooit gebeuren. Maar de angst voor dat horrorscenario mag een discussie over de onverantwoorde leefstijl van velen niet in de weg staan.

Dat het moeilijk te controleren is of iemands ziekte het gevolg is van zijn of haar manier van leven, is zeker waar. Maar de andere kant is dat we nu een systeem hebben waarbij iedereen mag opdraaien voor het oplappen van comazuipers, feestbeesten en andere losgeslagen hedonisten. Uit de eerste hand hoor ik wel eens verhalen over ziekenhuispatiënten die net weer een beetje zijn opgelapt en dan meteen alle bloemetjes buitenzetten om vervolgens door overbelaste verpleegkundigen voor de zoveelste keer van pis, poep en kots te worden gezuiverd. Dat kan allemaal ongestraft. Daar gaat het mij om.

Het is natuurlijk heel bevoogdend om tegen je patiënt te zeggen dat hij zijn leefstijl moet aanpassen. Dat hoort niet bij dit tijdperk van vrijheid-blijheid. Er komt bij dat het thema niet in brede kring leeft. Gezonde voeding en gezonde leefstijl –ach, je hebt van die fanatici die denken dat ze honderd kunnen worden door brandnetelsoep en paardenbloemen te eten. Zo ongeveer wordt het afgedaan.

Zelf heb ik een aantal jaren als verslaggever op het Binnenhof rondgelopen. Ik heb me vaak verbaasd over Kamerleden die zich dagelijks tegoed deden aan gefrituurde snacks en andere gedegenereerde maagvulling. Kennelijk is het gros van de politici net zo onverschillig als het merendeel van de bevolking.

Neem verder dat in tal van ziekenhuizen restaurants worden geëxploiteerd waar volop kroketten, saucijzenbroodjes en andere schadelijke troep worden geserveerd. Waar slaat het op? Eerst je cholesterol eens lekker opvoeren en dan naar de cardioloog voor een hartfilmpje. Moet we het dan raar vinden dat de zorgpremies steeds verder oplopen?

Het past allemaal in het beeld dat ook artsen zich niet druk kunnen maken om dit thema. Een typerend voorbeeld ontleen ik aan het voortreffelijke boek ”Antikanker” van de Amerikaanse hoogleraar David Servan Schreiber. Nadat bij hem tot twee keer toe een tumor was vastgesteld, vond hij dat het moment was aangebroken om zich te verdiepen in de relatie tussen voeding en kanker. Hij had maanden werk om alle studies en onderzoeken door te nemen, zo veel bleek erover bekend te zijn.

Aan zijn arts vroeg Servan Schreiber of hij zich in verband met zijn behandeling nog aan een bepaald dieet moest houden. „Nee hoor”, was diens reactie, „u mag alles eten wat u lekker vindt.” Zolang beleidsmakers en geneeskundigen zo veel onbenul aan de dag leggen en zo weinig belangstelling tonen voor hoogst relevante informatie, zullen we met z’n allen krom moeten liggen om de steeds verder uit de hand lopende zorgkosten bijeen te brengen.

27-11-2009 17:07 | Jan van Klinken