Mammoet die niet buiten schot mag blijven

De column van Jan van Klinken van deze week

Wie zijn levensloop overziet, kan niet anders dan onder de indruk raken. Richard Goldstone heeft een dijk van een reputatie. Misschien is hij wel een van de meest gerespecteerde juristen ter wereld.

Goldstone werd in 1938 in Zuid-Afrika geboren als zoon van Joodse ouders. In 1962 behaalde hij cum laude zijn juridische graad. Eerst was hij advocaat, daarna trad hij toe tot de rechterlijke macht en klom hij op tot raadsheer van het Constitutionele Hof van Zuid-Afrika. Hij was nauw betrokken bij het proces dat het land uitleidde uit de apartheid en het veranderde in een democratie. Onder zijn leiding onderzocht een commissie de wandaden onder het apartheidsregime.

Ook buiten Zuid-Afrika rees zijn ster. In 1994 werd hij benoemd tot hoofdaanklager van het Joegoslavië- en het Rwandatribunaal van de VN.

Het is maar een enkel hoogtepunt uit zijn loopbaan. Goldstone bekleedde tientallen topfuncties. Thans heeft hij opnieuw geschiedenis geschreven. Hij was voorzitter van de VN-commissie die onderzoek deed naar de oorlog die Israël de afgelopen winter voerde in Gaza. Die commissie bracht twee weken geleden haar rapport uit. Het telt maar liefst 574 bladzijden en bracht grote beroering teweeg. De Jood Goldstone klaagde in ongekend scherpe bewoordingen zijn eigen volk aan.

Een van de schokkendste bevindingen luidde dat Israël liegt over zijn strategie tijdens de aanvallen op de Gazastrook. Het land heeft altijd volgehouden dat het alles heeft geprobeerd om burgerslachtoffers te voorkomen. Dat was buitengewoon lastig en Israël heeft ook volmondig toegegeven dat het daar lang niet altijd in is geslaagd, maar volgens de officiële lezing was het steeds de bedoeling om alleen Hamasstrijders uit te schakelen en het hele apparaat van Hamas te vernietigen.

Welnu, dit is volgens Goldstone en zijn commissie een sprookje. Israël bestookte met opzet burgers in Gaza. Een citaat uit het rapport: „Terwijl de Israëlische regering geprobeerd heeft zijn operaties af te schilderen als in essentie een antwoord op raketaanvallen tijdens het uitoefenen van het recht op zelfverdediging, beschouwt de commissie ze als – in ieder geval deels – gericht op een ander doel: de bevolking van Gaza als geheel.”

Het rapport heeft in Israël een golf van verontwaardiging teweeggebracht. Veel Israëliërs voelden zich verraden door een eigen zoon. Minister Ehud Barak schreef een vlammend protest in The Wall Street Journal en ook andere prominente politici deden pogingen het beeld bij te stellen. Maar het was schreeuwen tegen de maan. Als de Jood Goldstone tot zulke zware beschuldigingen meende te moeten komen, wie was Israël dan om de juistheid ervan te willen betwisten?

En als Israël daar al niet toe in staat is, hoe zal ik dan als nietige inktkoelie deze mammoet omver willen duwen? En toch mogen het rapport en zijn samenstellers niet buiten schot blijven, ook al is het een illusie om te denken dat de impact van de conclusies er ook maar een millimeter door zal afnemen.

Afgelopen dinsdag vergaderde de Tweede Kamercommissie van buitenlandse zaken over het bewuste rapport. Tijdens dat debat stak minister Koenders van Ontwikkelingssamenwerking met een verheven glimlach de loftrompet over Goldstone. Dat moet te denken geven want Koenders is een ontzettend links figuur met ontzettend linkse vrienden en een ontzettend links verleden. Voor Goldstone geldt hetzelfde als voor ons allen: Zeg mij wie uw vrienden zijn en ik zal zeggen wie gij zijt. Wie naar die vriendenkring onderzoek doet, komt –om in eigen land te blijven- namen tegen als Jan Nico Scholten, Jan Pronk en Theo van Boven. Jan Nico Scholten is de man die zich in CDA-kringen vanwege zijn onmogelijk gedrag zo gehaat maakte dat iedereen een zucht van verlichting slaakte toen hij ophoepelde, over Jan Pronk hoeven we het verder niet te hebben en Theo van Boven is een hoogleraar internationaal recht die zich druk maakt om de mensenrechten, met name als ze worden geschonden in landen die niet in zijn linkse kraam passen.

Niet onvermeld mag blijven dat Goldstone ook een graag geziene gast was in kringen van het antiapartheidsactivisme. Te denken valt aan de Werkgroep Kairos, het beruchte Komitee Zuidelijk Afrika en Awepa, de antiapartheidsclub van parlementariërs die ooit werd opgericht door de eerder genoemde Jan Nico Scholten. Dat zij tegen de apartheid streden, daar was natuurlijk niets mis mee. Maar dat zij heulden met de communistische tegenstanders van Zuid-Afrika, dat is andere koek.

Kortom, op die bewieroking van Goldstone valt nogal wat af te dingen.

Ook op de onpartijdigheid van zijn commissie is het een en ander aan te merken. De commissie is ingesteld door de Mensenrechtenraad van de VN. Die raad kijkt voortdurend de andere kant op als er mensenrechten worden geschonden in Sudan, Birma of Noord-Korea, om maar wat buitenplaatsen te noemen, maar zodra Israël uit de bocht vliegt, is hij er als de kippen bij.

Veelzeggend was dan ook de opdracht aan Goldstone om vooral de gedragingen van Israëlische militairen te onderzoeken. Het is dat men dit naderhand zelf wat al te dol vond, anders zou het rapport uitsluitend over Israël zijn gegaan.

Het heeft er veel van weg dat ook Goldstone en de zijnen met diezelfde vooringenomenheid zijn behept. Zo ondertekende een van de commissieleden, Christine Chinkin, een brief aan de Sunday Times waarin stond dat de acties van Israël tegen Hamas uit „agressie, niet uit zelfverdediging” waren gepleegd. Dat was in januari. Het onderzoek moest toen nog beginnen! Dat Goldstone toch met haar in zee ging, valt eigenlijk niet te verdedigen.

En dan nog iets: In totaal liet Israël gedurende die bewuste drie weken honderdduizenden pamfletten boven de Gazastrook uitstrooien, het verspreidde massaal radioberichten, sms’jes en e-mails waarin de burgerbevolking sterk werd aangeraden om zich tijdelijk uit de voeten te maken. Heeft iemand daar ooit van gehoord: plegers van agressie die eerst hun slachtoffers waarschuwen om te voorkomen dat ze onbedoeld slachtoffer worden?

02-10-2009 19:30 | Jan van Klinken

.