De pandemie die maar geen pandemie wil worden, schreef onlangs een cynische columnist in een verpleegkundig tijdschrift. En inderdaad, beleidsmakers moeten er onderhand een beetje de ziekte in hebben.
De pandemie die maar geen pandemie wil worden, schreef onlangs een cynische columnist in een verpleegkundig tijdschrift. En inderdaad, beleidsmakers moeten er onderhand een beetje de ziekte in hebben. Maanden hebben ze ons voorbereid op een verschrikkelijk griepvirus en sindsdien volgt het ene na het andere bericht dat het allemaal wel meevalt.
Wil dat zeggen dat er hoegenaamd niets aan de hand is? Die conclusie lijkt wat voorbarig. De verantwoordelijke ziekmaker is een virus en dan weet je het nooit. Virussen kunnen geleidelijk van gedaante veranderen en agressiever worden. In dit geval is het virus ook nog eens gemakkelijk overdraagbaar. Zo kun je je tegen besmetting niet afdoende beschermen. De mondkapjes waarmee met name Aziaten zich uitdossen, creëren hooguit schijnveiligheid. Ze zijn te vergelijken met kippengaas dat een watervloed moet keren.
Dat virologen alarm sloegen na de uitbraak van deze nieuwe griep, valt dan ook goed te verklaren. In het land waar de ziekte het eerst toesloeg, Mexico, eiste de griep al in de eerste fase enkele tientallen slachtoffers. Het ging niet alleen om mensen die er al slecht aan toe waren maar ook om vitale twintigers en dertigers. Voeg daarbij dat het virus verwant is aan het beestje dat in de jaren twintig de Spaanse griep veroorzaakte en het lijkt alleszins logisch dat virologen de zenuwen kregen. Er was volgens hen een pandemie op handen die wereldwijd dood en verderf zou kunnen zaaien. Toestanden zoals ten tijde van de Spaanse griep waren niet uitgesloten. Die griep veroorzaakte niet alleen miljoenen doden maar ontwrichtte in de westerse wereld ook maandenlang het maatschappelijk leven.
De gezondheidsautoriteiten schrokken zich een hoedje toen ze van deze scenario’s vernamen en hesen de stormbal. Zo bestelde minister Klink van Volksgezondheid maar liefst 34 miljoen vaccins om de hele bevolking twee keer te kunnen laten inenten. Bedrijven kregen het advies om zich op het ergste voor te bereiden en er werden draaiboeken aangelegd voor het geval het hele maatschappelijke raderwerk ontregeld zou raken.
Nu het zo’n vaart niet blijkt te lopen, is het natuurlijk makkelijk om de virologen voor paniekzaaiers uit te maken. De griep heeft bij veel patiënten een mild verloop, in ieder geval niet heftiger dan een gemiddelde griep, en de verspreiding van het virus gaat ook lang niet zo snel als was voorzien.
Wat zijn dat voor amateurs, zou je je kunnen afvragen? Toch is dat iets te kort door de bocht. Zoals gezegd is het met virussen altijd heel goed uitkijken. Het blijven uiterst geniepige en onberekenbare ziekteverwekkers en daarom was het voor de virologen niet meer dan hun plicht om de uitbraak met argusogen te volgen en tijdig te waarschuwen.
Niet iedereen is het daarmee eens. Met name in de VS en Engeland zijn uiterst kritische publicaties verschenen. Beleidsmakers zouden zich op sleeptouw hebben laten nemen door de farmaceutische industrie die een buitenkansje rook. Bij hen rinkelt immers de kassa, en niet zo maar een beetje. De vaccinfabrikanten hebben alle verloven ingetrokken en zitten voorlopig op rozen.
Ik zal niet zeggen dat het allemaal onzin is wat door kritische en sceptische geesten wordt beweerd. Een van hun stellingen is dat de doodsoorzaak van de griepslachtoffers in Mexico helemaal niet vaststaat. Slechts bij een beperkt aantal zou onomstotelijk zijn aangetoond dat ze het gevreesde virus onder de leden hadden. De anderen zouden wellicht aan een ‘gewoon’ griepvirus zijn overleden.
Zou kunnen. Mexico is weliswaar geen derdewereldland maar of het registratiesysteem 100 procent betrouwbaar is, lijkt me twijfelachtig. Tegelijkertijd gaat het veel te ver om zo’n bewering klakkeloos over te nemen. Daar zou dan toch eerst grondig onderzoek aan vooraf moeten gaan.
Kortom, een verhoogde staat van waakzaamheid is vooralsnog geboden. Wie zal immers zeggen wat ons nog boven het hoofd hangt? Als de temperaturen de komende maanden gaan dalen, kan het virus alsnog uithalen. Als het dan ook nog eens een agressievere gedaante aanneemt, komen we wellicht toch nog grotelijks in de narigheid. Wie weet zullen virologen en in hun kielzog de gezondheidsautoriteiten dan nog veel lof gaan oogsten voor hun alertheid en vooruitziende blik.
Wel zou ik twee kanttekeningen willen plaatsen. Onder de bevolking is veel onrust gezaaid. Zoals altijd hebben de media daar de schuld van gekregen, maar dat is buitengewoon flauw. Zij hebben het dreigende scenario van de verschrikkelijke pandemie niet in de wereld geholpen maar de virologen, gezondheidsautoriteiten en politici. Dat is één.
Het andere ei dat in dit verband gelegd moet worden, heeft betrekking op de eigen verantwoordelijkheid van de bevolking. Toen er tijdens de laatste polio-epidemie diverse groeperingen bleken te zijn die zich om uiteenlopende redenen niet wilden laten inenten, adviseerden de gezondheidsdiensten hun om dan in ieder geval de nodige andere voorzorgsmaatregelen te treffen. Genoemd werden niet alleen het in acht nemen van hygiëne en het mijden van massabijeenkomsten, maar ook het aanpassen van de levensstijl. Met name het nemen van voldoende nachtrust werd genoemd.
Wie niet goed is uitgerust, voortdurend gestrest is of nog erger: een ongeregeld leven leidt, verzwakt zijn of haar weerstand. Dat vinden virussen erg prettig, omdat ze zich dan beter kunnen verspreiden en veel beter hun desastreuze werk kunnen doen.
Waarom horen we minister Klink en zijn secondanten daar in alle talen over zwijgen? In de folder van het ministerie die deze week huis aan huis is verspreid, is er zelfs geen letter over te vinden. Waarom niet een klemmende oproep om zo nodig de levensstijl drastisch aan te passen? Waarom niet opgeroepen om vooral gezond te eten en extra vitamines te gebruiken? Dat dat helpt, kan iedere gezondheidsdeskundige de minister vertellen. Maar geen woord erover.
En dan te bedenken dat de bewindsman een van de architecten is van het CDA-model voor de verantwoordelijke samenleving. Een dringend advies aan de bevolking om een geregeld leven te leiden en (extra) gezond te eten, sluit naadloos op dat model aan. Maar niets van dat al. Iedereen kan vrolijk doorleven. Gaat u maar rustig slapen, want vadertje staat heeft een schip met vaccins besteld en kapitein Klink zorgt voor u. Een gemiste kans. Jammer.
28-08-2009 | Jan van Klinken
Geen opmerkingen:
Een reactie posten